Leśniczówka Pranie, przed wojną Seehorst, powstała około 1880 r. i była leśnictwem wsi Krzyże. Polska nazwa „Pranie” wzięła się od łąki nad którą leży leśniczówka, a która jak mówili Mazurzy „prała” czyli osnuwała się mgłą, dymiła. Położona w Puszczy Piskiej tuż nad jeziorem Nidzkim. Przeszła do historii dzięki pobytom w niej wybitnego polskiego poety Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, który po raz pierwszy przybył do Prania w lipcu 1950 r.. Przyjeżdżał z Warszawy przez kolejne trzy lata, jako gość ówczesnego leśniczego Stanisława Popowskiego. W 1952 r. wraz z żoną Natalią snuł plany zamieszkania na stałe w okolicy jeziora Nidzkiego, które zniweczyła nagła śmierć poety w grudniu 1953 r.. W 1980 r. w Praniu utworzono Muzeum Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego jako oddział Muzeum Okręgowego w Suwałkach. Po reformie administracyjnej Polski w 2000 r. Muzeum znalazło się w województwie warmińsko-mazurskim i podlega Radzie Powiatu w Piszu.

W leśniczówce powstały ważne utwory: Kronika Olsztyńska, Niobe, Wit Stwosz, Chryzostoma Bulwiecia podróż do Ciemnogrodu, Pieśni, Ezop świeżo malowany, Rozmowa liryczna, Spotkanie z matką, Księżyc, W leśniczówce, Chmiel na rogach jelenich, Ojczyzna i inne.

W leśniczówce w lipcu i sierpniu odbywają się koncerty muzyki poważnej i piosenki literackiej, wystawy, spotkania autorskie, recytacje poezji. Spotkać i usłyszeć można tu znakomitych artystów polskiej estrady, którzy licznie odwiedzają leśniczówkę. Organizowane w Praniu imprezy kulturalne cieszą się dużym powodzeniem. Leśniczówka wygrała m.in. plebiscyt czytelników Gazety Wyborczej w 2003 r. na ulubione miejsce imprez kulturalnych na Warmii i Mazurach.

KALENDARIUM ŻYCIA I TWÓRCZOŚCI KONSTANTEGO ILDEFONSA GAŁCZYŃSKIEGO

23. 01. 1905 – przychodzi na świat w Warszawie, przy ulicy Mazowieckiej 11 jako pierworodny syn Konstantego Gałczyńskiego i Wandy z Łopuszyńskich Gałczyńskiej. Tego samego roku rodzina przenosi się do mieszkania babki przy ulicy Towarowej, gdzie w grudniu rodzi się drugi syn, Mieczysław Zenon.

1912 – Konstanty rozpoczyna naukę w Szkole Technicznej Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej przy ulicy Chmielnej w Warszawie.

1914 – rodzina Gałczyńskich zostaje ewakuowana do Moskwy, gdzie Konstanty chodzi do Szkoły Komitetu Narodowego Polskiego. Zainteresowanie sztuką rozbudzają w nim pedagodzy Kazimiera i Józef Grabowscy.

1918 – powrót do Warszawy. Bracia kontynuują edukację w gimnazjum Władysława Giżyńskiego na Wierzbnie.

1919 – powstaje pierwszy zachowany do dziś wiersz: Do Alraune.

1921 – umiera na szkarlatynę młodszy brat poety, Mieczysław.

1923 – debiut literacki – publikuje wiersz Szturm w dzienniku „Rzeczpospolita” pod pseudonimem Zenon Trzciński. W tym samym roku rozpoczyna studia na wydziale filologii angielskiej i filologii klasycznej Uniwersytetu Warszawskiego, których nigdy nie ukończył. Drukuje w młodzieżowym miesięczniku „Twórczość Młodej Polski” i w pisemku Koła Literackiego Studentów UW „Smok”

1925 – zostaje członkiem Towarzystwa Przyjaciół Reduty Juliusza Osterwy.

1926 – rozpoczyna współpracę z satyrycznym tygodnikiem „Cyrulik Warszawski”. Jesienią zostaje powołany do Szkoły Podchorążych Rezerwy, a po sześciu tygodniach karnie wydalony jako zwykły szeregowiec do jednostki w Berezie Kartuskiej.

1927 – umiera ojciec poety.

1928 – w dzienniku „Polska Zbrojna” drukuje napisane w Berezie wiersze Capstrzyk i Stajnia. W połowie roku kończy służbę wojskową i wraca do Warszawy. Wiąże się z grupą poetycką Kwadryga i drukuje w wydawanym przez nią miesięczniku. Otrzymuje pierwszą posadę w Polskim Towarzystwie Emigracyjnym, zajmując się sprawami emigrantów europejskich. Utrzymuje się na stanowisku przez pół roku.

1929 – wydaje powieść Porfirion Osiełek – debiut książkowy w Bibliotece Kwadrygi. W Klubie Artystycznym w Alejach Jerozolimskich odbył się pierwszy indywidualny wieczór autorski Gałczyńskiego. W maju poznaje Natalię Awałow, swoją przyszłą żonę.

1930 – matka poety, Wanda Gałczyńska, wychodzi powtórnie za mąż za Stanisława Bergera i przenosi się do Pragi. 1 czerwca K. I. Gałczyński żeni się z Natalią Awałow w cerkwi na Pradze. Na cztery miesięcy obejmuje posadę cenzora w Komisariacie Rządu.

1931 – Gałczyński zostaje mianowany referentem do spraw kultury w Konsulacie Generalnym w Berlinie.

1933 – powstaje poemat Bal u Salomona. Po samowolnym urlopie spędzonym w Belgii i Holandii Gałczyński składa podanie o zwolnienie i wracają z żoną do Warszawy.

1934 – Gałczyński wyjeżdża do Wilna i zamieszkuje na ulicy Młynowej 2 na Zarzeczu. Nawiązuje współpracę z klubem Smorgonia, występuje w audycji satyrycznej „Kukułka wileńska”, pisze słuchowiska dla wileńskiego radia, teksty do piosenek Hanny Ordonówny. Po kilku miesiącach do męża dołącza Natalia. Powstaje wiersz Inge Bartsch opublikowany w tygodniku „Na szerokim świecie”.

1935 – rozpoczęcie współpracy z narodowo-radykalnym tygodnikiem „Prosto z mostu” Stanisława Piaseckiego.

1936 – współpraca z satyrycznym tygodnikiem „Szpilki”. W kwietniu rodzi się córka Gałczyńskich, Kira (zmarła w Warszawie, 20.12.2022 r.). Rodzina wraca do stolicy, zamieszkując w podwarszawskim Aninie.

1937 – w Bibliotece „Prosto z mostu” ukazuje się jedyny w okresie międzywojnia tom wierszy – Utwory poetyckie, poeta pisze Bal zakochanych. Umiera brat Natalii Mikołaj Awałow, a jej matka przenosi się do domu Gałczyńskich w Aninie.

1938 – śmierć matki poety w Pradze.

1939 – powstają Noctes Aninenses. W końcu sierpnia Gałczyński zostaje powołany do Korpusu Ochrony Pogranicza i dostaje się do obozu w Kozielsku. W październiku w ramach wymiany jeńców trafia do obozu przejściowego w Mühlbergu w Niemczech, a stąd do pracy w majątku Scheeren – Kreis Stendal. Przez kolegę poety trafia do Natalii wiersz Pieśń o żołnierzach z Westerplatte.

1941 – zostaje przeniesiony do karnej kompanii stalagu Altengrabow. Od sierpnia do listopada prowadzi Notatnik.

1943 – zostaje skierowany do szpitala stalagu Altengrabow, gdzie pracuje jako tłumacz i sanitariusz.

1945 – trafia do karnej kompanii w Tangerhütte, później do fabryki amunicji w Hillersroben, następnie do odlewni żelaza w Gerdenlegen. Po wyzwoleniu wraz z innymi jeńcami zostaje przewieziony do obozu przejściowego w Höxter gdzie poznaje Lucynę Wolanowską, byłą więźniarkę Ravenbrück i obozu pracy w Dortmundzie. 26.04.1946 r. bierze z nią ślub katolicki w miejscowości Blomberg, zamieszkują razem w Höxter. Stamtąd poeta wyjeżdża do Francji (w Paryżu rozpoczyna pisanie Notatek z nieudanych rekolekcji paryskich), Belgii i Holandii. W Polsce „Tygodnik Powszechny” publikuje informację o śmierci poety.

1946 – 22 stycznia ze związku z Lucyną Gałczyńską rodzi się syn poety, Konstanty Ildefons Gałczyński (w 1949 r. wyemigrował z matką do Australii, do Polski przyjechał po raz pierwszy w 1990 r., zmarł w Darwin 4.04.2020 r. Lucyna Gałczyńska w 1951 r. uzyskała w Australii sądowne unieważnienie małżeństwa i wyszła ponownie za mąż). We Włoszech ukazuje się tom wierszy Gałczyńskiego, spisanych z pamięci żołnierzy 2. Korpusu Armii Polskiej. W marcu poeta powraca do Polski, odnajdując żonę i córkę w Krakowie. Zamieszkują w Domu Literatów na ul. Krupniczej. Gałczyński nawiązuje współpracę z tygodnikiem „Przekrój” Mariana Eliego, gdzie jeszcze tego roku debiutuje „Najmniejszy Teatrzyk Świata Zielona Gęś” i „Listy z fiołkiem”. Gałczyński pisze teksty i występuje w krakowskim kabarecie „Siedem kotów”, publikuje w „Tygodniku Powszechnym”, a nakładem prywatnej Oficyny Księgarskiej ukazuje się duży wybór jego poezji: Wiersze. Powstaje jeden z najbardziej znanych poematów – Zaczarowana dorożka.

1948 – Rodzina Gałczyńskich przeprowadza się do Szczecina. Po przebytym przez poetę zawale, po kilku miesiącach wracają do Warszawy, zamieszkując przy Alei Róż 6. W listopadzie jedzie jako członek polskiej delegacji do Moskwy, na obchody rocznicy Rewolucji Październikowej.

1949 – wyjazd do Pragi, gdzie poznaje i zaprzyjaźnia się z czeskimi pisarzami Františkiem Halasem i Janem Pilarem. Do Czech poeta powraca jeszcze latem na kurację uzdrowiskową w Podiebradach oraz jesienią na pogrzeb Františka Halasa. Wiosną po raz pierwszy przebywa w Nieborowie, gdzie poznaje historię marmurowej głowy Niobe. W Czytelniku ukazuje się wybór wierszy Ślubne obrączki.

1950 – na Zjeździe Literatów Polskich twórczość Gałczyńskiego zostaje ostro potępiona przez Adama Ważyka za „burżuazyjną poetykę z czasów imperializmu”, przed poetą zamykają się drzwi pism i wydawnictw. Powstaje Wielkanoc Jana Sebastiana Bacha. Poeta wpada w depresję, którą pogłębia nierozpoznana szkarlatyna.

15 lipca – 1 listopada 1950 – pierwszy pobyt w Praniu. Poeta pisze: Kronikę olsztyńską, Spotkanie z matką, Rozmowę liryczną, Przez świat idące wołanie…, poemat Niobe, komediofarsę Babcia i wnuczek czyli noc cudów i dokonuje przekładu Snu nocy letniej na zamówienie Juliana Tuwima. W Czytelniku wychodzi książeczka dla dzieci Elektryczne schody. W listopadzie poeta reprezentuje Polskę na II Światowym Kongresie Obrońców Pokoju w Warszawie. Recytowany na nim wiersz „Przez świat idące wołanie” wywołuje aplauz publiczności.

Grudzień 1950 – styczeń 1951 – jedyny zimowy pobyt w Praniu, powstaje tu Kobieta w szarym kapturze, Rozmowa między Mikołajem i Konstantym Ildefonsem na temat porządków świątecznych, Nowy Rok 1951, Do Pana Ziemowita Fedeckiego, zamieszkałego w Warszawie, Al. Niepodległości 130 (ładna niepodległość!).

1951 – poeta wyjeżdża do Krakowa, gdzie na Wawelu ogląda konserwowane figury ołtarza Wita Stwosza. Od 10 maja do końca września Gałczyński przebywa w Praniu, gdzie powstaje: Wit Stwosz, cykl bajek Ezop świeżo malowany (Dwóch plotkarzy, Bajka o siedmiu kwiatkach głupich, Dyrektor i pomnik, Wilk i strefa neutralna, Klijent wymarzony, Bajka o słowikach, Skromność, Złudzenia popularności, Bajka o drewnianej głowie, Piosenka o wilkach), Poemat dla zdrajcy, Orfeusz w piekle (libretto do operetki Offenbacha). Czytelnik wydaje poemat Niobe.

1952 – drugi, rozległy zawał serca. Od połowy lipca do końca sierpnia: pobyt w Praniu, podczas którego pisze wiersze: Księżyc, W leśniczówce, Chmiel na rogach jelenich…, Ojczyzna. Państwowy Instytut Wydawniczy publikuje Wita Stwosza, a w Czytelniku ukazują się Wiersze liryczne.

1953 – sierpień – początek listopada w Praniu powstają: Chryzostoma Bulwiecia podróż do Ciemnogrodu, Dzikie wino, Psy w srebrnych falach, Magiczne świece, Ręce kobiet, Zwierzęta patrzą na nas, Koń w teatrze, Tragedia profesjonalna i Pieśni.

6 grudnia – trzeci zawał serca. Gałczyński umiera w wieku 48 lat w swoim warszawskim mieszkaniu. Zostaje pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.